Hoe steun ik een slachtoffer?

Misschien ben jij een ouder, kind, partner, broer of zus van een slachtoffer. Of een kennis, buur of collega. Op deze pagina kun je tips vinden over hoe je met een slachtoffer om kunt gaan. Je kunt lezen welke klachten een slachtoffer kan hebben en hoe je kan steunen. 

Klachten na het geweld

Een deel van de mensen die als kind geweld hebben meegemaakt, heeft daar nu nog last van. Sommige slachtoffers hebben maar een beetje last van klachten, en anderen heel veel. Soms kan het jaren duren voordat klachten zich ontwikkelen. Het kan ook moeilijk zijn om te zien dat de klachten te maken hebben met het geweld van vroeger. Ook de slachtoffers zelf zien dat niet altijd. Het is belangrijk om te beseffen dat klachten door geweld in de kindertijd kunnen komen. Je kunt je naaste daardoor beter begrijpen. En soms kun je hem of haar helpen om dat zelf beter te begrijpen. Misschien herken je hieronder klachten van je naaste:

• Iemand kan last hebben van nachtmerries en vaak terugdenken aan het geweld. Dit kan allerlei emoties oproepen, zoals boosheid, verdriet, angst of schaamte.
• Iemand kan zich minderwaardig voelen, weinig zelfvertrouwen hebben of zichzelf haten. Of bang zijn om te falen.
• Je naaste kan moeite hebben met relaties. Hij of zij kan bang zijn om verlaten te worden. Hierdoor is het lastig om vrienden te maken of een relatie te beginnen. Dan kan iemand erg eenzaam zijn. Slachtoffers kunnen problemen hebben met seks of het moeilijk vinden om aan te geven wat ze fijn vinden.
• Sommige slachtoffers hebben problemen met het opvoeden van hun eigen kinderen. Ze kunnen het moeilijk vinden om liefde te geven, als zij het zelf nooit hebben ontvangen. Wetenschappers hebben onderzoek gedaan naar de kinderen van slachtoffers van geweld. Door hun beschadigde ouders was de jeugd van deze kinderen ook vaak zwaar. De problemen met het geven en krijgen van liefde kunnen van generatie op generatie overgaan.
• Soms kan iemand minder goed ‘meekomen’ in de maatschappij. Het kan voor diegene lastig zijn om een baan te vinden en te houden. De persoon kan het moeilijk vinden om met geld om te gaan en daardoor schulden krijgen.
• Sommige slachtoffers hebben zo veel last van klachten, dat ze geen normaal leven kunnen hebben. Bijvoorbeeld omdat ze erg depressief of angstig zijn, of een posttraumatische stressstoornis (PTSS) hebben. Deze klachten gaan meestal niet vanzelf over. Professionele hulp zoals van een therapeut of maatschappelijk werker kan een slachtoffer helpen.

Ook moeilijk voor jou

De klachten zijn moeilijk voor het slachtoffer, maar ook voor jou als naaste. Veel naasten weten niet dat iemand slachtoffer is geweest van geweld. Misschien is dat bij jou ook zo geweest. Dat was dan misschien ook moeilijk voor jou, omdat je wel klachten of bepaald gedrag hebt gemerkt. Maar dus niet wist waardoor dit kwam. 

De klachten die iemand heeft hoeven ook niet (allemaal) door het geweld te komen. Je kan het niet altijd zeker weten. Dat kan het moeilijk maken om een slachtoffer te herkennen, en te helpen of steunen. Heb je een vermoeden dat een naaste slachtoffer is geworden van geweld? Moedig die persoon dan aan om te praten. Hieronder lees je hoe je iemand tijdens zo’n gesprek kunt steunen.

Een slachtoffer steunen

Naasten kunnen een slachtoffer helpen zich beter te voelen. Je kunt een slachtoffer tijdens een gesprek op verschillende manieren steunen.

• Moedig het slachtoffer aan om te praten. Het kan helpen als een slachtoffer over het geweld kan praten. Maar dat kan moeilijk zijn. Bijvoorbeeld door schaamte of angst. Laat merken dat je dat begrijpt. Geef iemand de ruimte om het verhaal te delen als die persoon daar zelf klaar voor is.
• Luister met aandacht. Je hoeft niks op te lossen, alleen maar te luisteren. Luister met aandacht en onderbreek de persoon niet. Zelfs niet als je het verhaal al vaker gehoord hebt. 
• Geef geen oordeel. Sommige slachtoffers schamen zich, worden boos of verdrietig. Probeer deze gevoelens te begrijpen.
• Wuif gevoelens niet weg. Zeg niet dat ‘het snel over zal zijn’ of dat diegene ‘er nu toch wel overheen is’. Zeg geen dingen als ‘iedereen krijgt wel eens een tik’. Neem het slachtoffer serieus. Het kost tijd om te herstellen. 
• Vertel het verhaal niet door.  Slachtoffers vinden het vaak moeilijk om iemand te vertrouwen. Wees open en eerlijk en kom afspraken na. Hou het verhaal dat je in vertrouwen verteld is voor jezelf. 
• Vraag hoe je kunt helpen. Kom niet ongevraagd met adviezen. Vraag of de persoon het fijn vindt als je hem of haar helpt. Vraag ook wat hij of zij van je verwacht. Wees eerlijk als dit teveel voor je is.

Op de website van Slachtofferhulp Nederland en op slachtofferwijzer.nl vind je nog meer tips over hoe je een slachtoffer kunt steunen. De ‘Checklist voor helpers’ geeft een overzicht van waar je op kunt letten.

Sommige slachtoffers van geweld hebben last van psychische klachten. Bijvoorbeeld een depressie, verslaving of PTSS. Ook hierbij kun je je naaste helpen door te praten. Op www.heyhetisoke.nl vind je tips voor een gesprek. Wil je meer lezen over hoe je om kunt gaan met psychische problemen van je naaste? Kijk dan bij deze websites:

• Mijn naaste heeft een depressie
• Mijn naaste is angstig
• Mijn naaste heeft PTSS
• Op Alcoholinfo.nl kun je lezen wat je kunt doen als je bezorgd bent om een naaste met een alcoholverslaving. Je kunt ook bellen met de Alcohol Infolijn via 0900-1995
• Op Drugsinfo.nl kun je lezen wat je kunt doen als je bezorgd bent om een naaste met een drugsverslaving. Je kunt ook bellen met de Drugs Infolijn via 0900-1995
• Stichting Zelfbeschadiging organiseert bijeenkomsten voor naasten van mensen die zichzelf beschadigen